Adet Öncesi Gerginlik Bozukluğu veya Premenstrüel Sendrom

Premenstrüel sendrom (PMS) veya  Premenstrüel disforik bozukluk da denmektedir. Çok eski zamanlardan beri bilinen kadınların baş belası bir hastalıktır. Hipokrat kimi kadınlarda adet kanaması (menstrüasyon) başlamadan önce başlayan intihar düşünceleri ve şiddetli psikolojik belirtilerle giden bir durum tanımlamıştır.

Kişinin sosyal yaşamını olumsuz etkileyen ve her ay görülen yakınmalar kadının kendine olan güvenini yitirmesine bile neden olabilir.Premenstruel sendromu olan kadınların yakınmaları farklılıklar gösterir. Bir kadında sinirlilik belirginken, bir diğerinde göğüslerde gerginlik ve ağrı hissi ana şikayet konusu olabilir. Benzer şekilde aynı kadında, her adet öncesi dönemindeki yakınmalar da değişebilir.

Son bir yıl içinde çoğu adet döngüsünde ve adet öncesinde zamanın büyük bölümünde belirtiler vardır. Bu belirtiler adet kanamasından sonraki haftada kaybolur.

Bu belirtiler şunlardır;

1)Belirgin olarak depresif duygudurum, umutsuzluk duyguları ya da değersizlik düşünceleri,

2)Belirgin sıkıntı, gerilim, coşkulu ya da sınırda olma duyguları,

3)Duygulanımda belirgin bir değişkenlik (kendini aniden üzgün ve ağlamaklı hissetme ya da reddedilmeye duyarlılıkta artma),

4)Olağan etkinliklere karşı ilgide azalma,

5)Sürekli ve belirgin öfke, irritabilite ya da kişiler arası çatışmalarda artma,

6)Öznel olarak dikkati yoğunlaştırmada zorluk,

7)Uyuşukluk, kolay yorulma ya da belirgin enerji yitimi,

8)İştahta belirgin değişiklik,

9)Aşırı uyku ya da uykusuzluk,

10)Öznel olarak bunalma ya da denetimden çıkma duygusu,

11)Memelerde gerginlik ya da şişkinlik, baş ağrıları, eklem ya da kas ağrıları, şişkinlik duygusu kilo alma.

Ayrıca bu bozukluk belirgin olarak iş ya da okulu ya da olağan toplumsal etkinlikleri ve diğer insanlarla ilişkileri engeller. Kadın doğum doktorlarını da ilgilendiren bu teşhisi koymak için en az bir belirti olmalı, adetten 5 gün önce başlamalı, 3 döngü boyunca görülmeli ve kanamanın  4. Gününde kaybolmalıdır. En kalıcı PMS belirtileri sıkıntı, sinirlilik ve duygusal dalgalanmadır.

Kadınların %80 i adet öncesi hafif ve orta şiddette duygusal, davranışsal veya bedensel yakınmalar gösterebilirler. Yaklaşık %3-8 i şiddetli premenstrüel(adet öncesi) yakınmalar bildirir. Bu bozukluk normalde de görülen durumun çok abartılı bir halidir.

Hastalığın başlangıcı 20-30 lu yaşlardır. Bu bozukluğu olan kişilerin başka ruhsal hastalıklara da yatkınlığı yüksektir.

Hastalığın sebebi olarak cinsiyet hormonları ve bazı nörotransmitterler suçlanmaktadır. Hastalığın tedavisi şiddetine, belirti profiline ve hastanın isteklerine göre düzenlenir. Bu hastalar zaten ağrı kesiciler, doğum kontrol ve hormon (progesteron) ilaçları kullanmaktadırlar. Ruhsal gerginliği olan insanların sert ve belirgin PMS bozukluğu oluşma ihtimali yükselir.

Tedavide psikolojik destek önemli bir yer tutar. Psikolojik ilaçlar, çeşitli hormon takviyeleri, ve mineraller ile başarı ile tedavi edilir. Özellikle ruhsal gerginliği olan kadınlarda daha sert geçtiği için zeminde ki bozukluğun tamiri önemlidir.

Psikiyatr Dr. Orhan Çelik

Gri psikiyatri&psikoterapi Merkezi